Темірбек Жүргеновтың 125 жылдығына арналған «ТҮРКІ МӘДЕНИЕТІ: ОРТАҚ БАСТАУЛАРЫ ЖӘНЕ ДАМУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ» тақырыбындағы мәдениет және өнер қайраткерлері халықаралық конгресінің ПЛЕНАРЛЫҚ ОТЫРЫСЫ
Конгрестің бірінші күні, 2023 жылдың 30 мамырында болған Пленарлық отырысты Темірбек Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясының ректоры Азамат Сатыбалды ашты.
Конгресс ашылуында Темірбек Жүргенов туралы деректі фильм (режиссура мен монтажын жасаған Темірбек Жүргенов атындағы ҚазҰӨА кино тарихы және теориясы кафедрасының оқытушысы Райымбек Әлжанов) көрсетілді.
Пленарлық отырысты Темірбек Жүргенов атындағы ҚазҰӨА оқу және оқу-әдістемелік жұмыс жөніндегі проректоры Әмірбеков Шәріпбек Ағабайұлы жүргізді.
Пленарлық отырыс барысында келесі ғалымдар мен қоғам қайраткерлері баяндама жасады:
Сванибор Петтан, ICTM (Халықаралық дәстүрлі музыка кеңесі) президенті, Любляна университетінің Музыка және аз ұлттар жөніндегі зерттеу тобының төрағасы, өнер факультетінің профессоры (музыкатану) «ICTM және түркі тілдес елдердің ғалымдары» тақырыбында (Словения). Сванибор Петтан өз баяндамасында түркітілдес Әзірбайжан, Қазақстан, Қырғызстан, Түркия, Түркіменстан, Өзбекстан елдердің өкілдері кіретін Халықаралық дәстүрлі музыка кеңесінің (ICTM) жұмысы туралы айтып берді.
Гокдаг Эбру, PhD, Анадолу университеті (Түркия) «Анкара эксперименттік театры және оның шаруа театрының дәстүрлерін жаңғыртуға бағытталған әрекеттері» тақырыбында баяндама жасады. Гокдаг Эбру өз баяндамасында осы халықаралық конгреске қатысуға шақыру мәдени алмасу мен ынтымақтастықтың маңыздылығын көрсетіп қана қоймай, ғалымдар мен өнер қайраткерлерінің бас қосып, түркі мәдениетінің байлығы мен алуан түрлілігін зерттеуге құнды платформа беретінін атап өтті. Ол Түркияда бар екі театр дәстүрі туралы айтып берді: халық театры дәстүрі және шаруа театры дәстүрі.
Милия Глухович, Уорвик университетінің PhD докторы (Ковентри, Ұлыбритания), театр сыншысы. Милия Глухович «Зерттеуге назар аудару, шекараларды талқылау» тақырыбы бойынша өз баяндамасында: «Осы конференцияға қызығушылық танытуымның бір себебі, мен қазір тарихи және жаңа Жібек жолы бойындағы театр мен спектакль туралы ғылыми жобаны әзірлеп жатырмын. Қазақстандағы, Орталық Азия елдеріндегі және басқа да түркітілдес мемлекеттердегі заманауи театр бұл жобаның маңызды бөлігі болмақ. Жоба, сондай-ақ, Орталық Азиядағы, Оңтүстік-Шығыс Азиядағы және Оңтүстік-Шығыс Еуропадағы Жібек жолының тарихын, мұрасын және мәдениетін зерттейді. Жобаға осы аймақтардың театр ғалымдары, театр институттары мен фестивальдері енбек. Конгреске қатысу болашақ ынтымақтастық пен серіктестік құру мақсатында шығармашылық синергия мен қызығушылықтарды зерттеу үшін осы зерттеу саласында жұмыс істейтін ғалымдармен кездесуге тамаша мүмкіндік береді деп үміттенемін,» — деп атап өтті:.
Бенджамин Сота, Коастал Каролина университетінің физикалық театр профессоры, Конвей, (Оңтүстік Каролина, АҚШ) «Нарық кезеңі: базарлардың театрлық серпіні» тақырыбында баяндама жасады. Эмма Хоуэс, PhD, Coastal Carolina University, ағылшын тілінің доценті, аффиляцияланған факультеттің бірінші курс үйлестірушісі (АҚШ) «Сирек кездесетін ынтымақтастық: нарықтың мәдениетаралық рухын бөлісу» тақырыбында баяндама жасады.
Ишанходжаева Замира Раимовна, тарих ғылымдарының докторы, М.Ұлықбек атындағы Өзбекстан ұлттық университеті Өзбекстан тарихы кафедрасының профессоры «1920-1930 жылдардағы Өзбекстандағы кеңестік мәдени саясаттың бастаулары» атты баяндама жасады (Ташкент, Өзбекстан).
Ахмедова Нигора Рахимовна, өнертану ғылымдарының докторы, профессор, Өзбекстан Республикасы Көркемсурет академиясының академигі, Өзбекстан Республикасы Ғылым академиясы Өнертану институтының бас ғылыми қызметкері баяндамасында Орталық Азияның заманауи әлеуметтік-мәдени контекстіндегі түркі әлемі гуманистік құндылықтары мен дәстүрлері туралы айтып берді (Ташкент, Өзбекстан).
Нүсіпжанова Бибігүл Нұрғалиқызы, Қазақ ұлттық хореография академиясының ректоры Ташкенттегі тұңғыш қазақ университеті – Казпедвуз жайлы тың материалдар туралы ақпарат берді.
Сәби Аңсат Т.Жүргенов атындағы Қоғамдық қордың төрағасы осы қоғамдық қордың қызметімен жиналған қауымды таныстырып өтті (Қызылорда).
Бекарыстан Мырзабай, жүргеновтанушы, Облыстық музейдің ескерткіштерді қорғау департаментінің (Ақтөбе қ.) директоры «Темірбек Жүргенов халық жадында» тақырыбында баяндама жасады.
Халықаралық конгресс жұмысына келесі мемлекеттердің: Англия, Әзербайжан, Венгрия, Қырғызстан, Ресей (ҚХР, Мәскеу қ., Татарстан), Словения, АҚШ, Түрікменстан, Түркия, Өзбекстан қоғам өкілдері, зерттеуші ғалымдар, мәдениет, әдебиет, өнер қайраткерлері, сондай-ақ Қазақстан көшбасшы өнер саласындағы жоғары оқу орындарының зерттеуші ғалымдары қатысты.
Конгресті ҚР Мәдениет және спорт министрлігі Мәдениет комитетінің «Темірбек Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясы» РММ жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ғылыми-зерттеу орталығы (Ғылыми-редакциялық бөлім) Академия факультеттерімен бірлесіп ұйымдастырды.
Халықаралық конгресс іс-шаралары аясында бес секциялық отырыстары және келесі танымал зерттеуші ғалымдардың шеберлік сыныптары өтті: Сванибор Петтан — ICTM Президенті, Музыка және азшылықтарды зерттеу тобының төрағасы, Любляна университеті, өнер факультетінің профессоры (музыкатану), (Словения), тақырыбы «Ұлттық ортада және одан тыс жерлерде азшылықтардың музыкасын зерттеу»; Гокдаг Эбру — PhD докторы, Анадолу университеті, Мемлекеттік консерватория, орындаушылық өнер бөлімі, (Анадолу, Түркия); тақырыбы «Езілген әдістер театры»; Милия Глухович – Уорвик университеті, PhD докторы, театр сыншысы (Ковентри, Ұлыбритания), тақырыбы: «Зерттеуді орталықтандыру, шекара туралы келіссөздер».
Съезд іс-шаралары аясында сонымен қатар келесі іс-шаралар ұйымдастырылды: «Темірбек Жүргенов және Қазақстанның 20 ғасырдың 30-шы жылдардағы мәдени жаңғыруы» кітабын шығару; Т.Жүргеновке арналған өнер туындыларының көрмесі және сәндік-қолданбалы өнер шеберлерінің шеберлік сабақтары; Т. Жүргенов туралы кітаптар көрмесі; қатысушыларды тіркеу кезінде академияның фойесінде қазақ халық музыкасының концерті, сондай-ақ, 2023 жылғы 31 мамырда Конгресстің жабылуына арналған салтанатты концерт.